Geschiedenis op de poli: de vroege ‘psychochirurgie’ in Nederland

Een ongeveer 70-jarige patiënte presenteerde zich enkele jaren geleden op de polikliniek in verband met hoofdpijnklachten. Het neurologisch onderzoek was normaal en de CT van de hersenen toonde een bijzonder letsel (figuur 1), samenhangend met een opvallende vermelding in haar voorgeschiedenis. In de jaren ’50 en ’60 had zij geleden aan een therapieresistente dwangneurose en depressie, waarvoor zij in diverse Nederlandse klinieken was gezien. Uiteindelijk was in 1968 besloten een leucotomie te verrichten. Velen zullen dit verhaal associëren met Milos Forman’s film One flew over the cuckoo’s nest (1975), een film die mogelijk een rol heeft gespeeld bij het ontstaan van de antipsychiatriebeweging in de jaren zestig en zeventig (in Nederland Foudraine en Trimbos). Anders dan men op grond van deze film zou verwachten, was mijn patiënte zeer tevreden over de ingreep en tijdens een recent filminterview dat ik