In 2017 gebruikte 6% van de Nederlandse bevolking opioïden voor pijn. Dat is een verdubbeling ten opzichte van 2002. Ongeveer de helft van deze voorschriften betreft pijn in het musculoskeletale systeem en 10% kankergerelateerde pijn. Als illustratie: in 2008 waren er 93.000 patiënten die de pijnstiller oxycodon gebruikten; in 2018 is dat gestegen naar 485.000.
Een opiaat is een alkaloïd, afkomstig van de opiumpapaver. Hieronder vallen morfine, codeïne en heroïne. Een opioïd is een (semi) synthetisch opiaat. Hieronder vallen onder meer methadon, oxycodon en fentanyl. In dit artikel zullen we de twee groepen benoemen als opioïden, alhoewel dit dus strikt genomen niet klopt.